Współczesna nauka to przestrzeń intensywnie zglobalizowana – publikacje ukazują się głównie w języku angielskim, a naukowcy funkcjonują w międzynarodowych sieciach współpracy. W takim środowisku nieodzownym elementem profesjonalnej obecności akademickiej staje się dobrze przygotowany biogram, czyli zwięzła notka przedstawiająca autora tekstu naukowego. Choć może się wydawać jedynie formalnym dodatkiem do artykułu czy książki, w rzeczywistości pełni wiele istotnych funkcji: informuje o kompetencjach, buduje wiarygodność, a czasem nawet decyduje o tym, jak postrzegana jest publikacja.
W poniższym artykule pokazujemy, jak napisać skuteczny biogram naukowca (academic bio) w języku angielskim – zarówno na potrzeby czasopism i książek, jak i szerszego kontekstu akademickiego. Zwracamy uwagę na różnice między dziedzinami (humanistyka/nauki ścisłe), prezentujemy przykłady, typowe błędy oraz praktyczne wskazówki zgodne z międzynarodowymi standardami.
1. Biogram w publikacjach naukowych – funkcja i miejsce
Biogram naukowca, czyli krótka notka biograficzna, to nie tylko informacja techniczna – pełni istotne funkcje w komunikacji akademickiej. Przede wszystkim:
- Identyfikuje autora – podaje jego afiliację, specjalizację, kontekst instytucjonalny.
- Buduje wiarygodność i zaufanie – pokazuje, że autor ma kompetencje, by wypowiadać się w danej dziedzinie.
- Ułatwia kontakt i dalszą współpracę – często zawiera e-mail, ORCID lub link do profilu.
- Tworzy kontekst interpretacyjny – pozwala czytelnikowi lepiej zrozumieć perspektywę i tło badawcze autora.
- Wzmacnia rozpoznawalność naukową – zwłaszcza w środowiskach interdyscyplinarnych lub międzynarodowych.
Miejsca występowania biogramów różnią się w zależności od typu publikacji:
- W książkach naukowych – biogramy pojawiają się najczęściej na końcu książki, w oddzielnej sekcji zatytułowanej zwykle About the Authors, Note on the Contributors, Biographical Notes lub Contributors. Dotyczy to zarówno monografii zbiorowych, jak i tomów pokonferencyjnych czy wydawnictw encyklopedycznych.
- W artykułach naukowych – krótkie notki biograficzne bywają umieszczane w przypisach przy nazwisku autora, w osobnych blokach redakcyjnych lub w nagłówkach online. Często występują pod nazwami takimi jak Author Note, Author Biography, About the Author, Author Information, Contributor Details.
- W innych kontekstach akademickich – takich jak strony uczelni, repozytoria, bazy grantowe, materiały konferencyjne czy profile w systemach typu ORCID, ResearchGate, Google Scholar – biogramy są zwykle dłuższe, bardziej sformalizowane, często uzupełnione o zdjęcia, listy publikacji czy linki do projektów.
Każdy z tych kontekstów rządzi się nieco innymi zasadami – różni się długością, stylem i poziomem szczegółowości. Umiejętność dostosowania treści biogramu do konkretnej sytuacji jest kluczowa dla skutecznej autoprezentacji naukowej.
2. Styl i objętość biogramu w zależności od kontekstu publikacji
Długość i forma biogramu naukowego są silnie uzależnione od miejsca, w którym go publikujemy. Inaczej wygląda notka do czasopisma naukowego, inaczej – rozbudowany opis do tomu zbiorowego czy strony uczelni. Kluczem do profesjonalizmu jest umiejętność dopasowania zarówno stylu, jak i poziomu szczegółowości do oczekiwań odbiorcy i norm redakcyjnych.
- Krótki biogram do artykułu (ok. 2–4 zdania):
Dr Anna Kowalska is Assistant Professor of Early Modern History at the University of X. Her research focuses on the cultural and intellectual history of Central Europe, with a special interest in translation and humanist education. ORCID: 0000-0002-3456-7890. Contact: anna.kowalska@ux.edu.pl.
- Dłuższy biogram książkowy (ok. 100–150 słów):
Dr Anna Kowalska is Assistant Professor of Early Modern History at the University of X. She holds a PhD from the University of Cambridge and has held visiting fellowships at the Herzog August Bibliothek and the University of Vienna. Her research focuses on the cultural and intellectual history of Central Europe, with a special interest in translation and humanist education. Her publications include articles in Renaissance Quarterly and The Sixteenth Century Journal. She is currently leading a research project on multilingual education in Jesuit colleges funded by the National Science Centre (NCN). ORCID: 0000-0002-3456-789X. Website: www.annakowalska.eu. Contact: anna.kowalska@ux.edu.pl.
3. Czego unikać w academic bio?
Oto najczęstsze błędy w zakresie stylu i objętości biogramu akademickiego:
- Nadmierna długość – w tekstach do czasopism biogram nie powinien przekraczać kilku zdań. Rozbudowane opisy pełne dat i tytułów są rzadko akceptowane.
- Pierwsza osoba liczby pojedynczej – w większości standardów obowiązuje trzecia osoba (np. He is a postdoctoral fellow…), nawet jeśli biogram piszemy sami.
- Emocjonalny, marketingowy ton – unikaj sformułowań typu She is passionate about…, He is a leading authority…, jeśli nie są oparte na faktach i źródłach. Brzmią nienaukowo.
- Zbyt ogólne określenia – frazy w stylu interested in digital humanities lub works in education są mało informacyjne. Warto doprecyzować metodologię, okres historyczny, kontekst badawczy.
- Nieaktualne informacje – aktualna afiliacja i zakres badań powinny być zawsze zgodne z bieżącym stanem.
- Brak spójności językowej – cały biogram powinien być napisany w tym samym stylu i czasie (najczęściej Present Simple, bez strony biernej).
4. Kluczowe elementy biogramu naukowego – co powinien zawierać biogram naukowca w języku angielskim?
Biogram naukowca powinien być nie tylko poprawny językowo, ale też zgodny z konwencjami akademickimi. Poniżej zestaw kluczowych elementów:
| Element | Opis | Uwagi |
| Afiliacja | Aktualna instytucja, stanowisko | Używaj oficjalnej angielskiej nazwy, np. University of Warsaw, Assistant Professor. |
| Stopień naukowy | PhD, Dr, Professor | W języku angielskim PhD to tytuł, nie zawód – unikaj np. „PhD in linguistics working at…”. |
| Specjalizacja | Krótka charakterystyka obszaru badań | Unikaj ogólników typu „interested in digital humanities”. |
| Dorobek | Najważniejsze publikacje, projekty | Nie zamieszczaj pełnej bibliografii – raczej podaj tytuł. czasopisma, wydawnictwo |
| Nagrody i granty | Jeśli istotne i aktualne | Wybieraj selektywnie. |
| Dodatkowe doświadczenia | Staże, stypendia, współprace | Zwłaszcza jeśli międzynarodowe. |
| Styl | Trzecia osoba, bez emfazy | Unikaj „I am passionate about…” lub „She is a leading expert…” bez źródeł. |
| Dane kontaktowe / identyfikatory | ORCID, e-mail, link do strony lub profilu w bazach autorów/mediach społecznościowych | Dodaj tylko te, które są aktualne i profesjonalne; unikaj prywatnych adresów typu Gmail, jeśli masz służbowy. |
Harvard University T.H. Chan School of Public Health przedstawia kilka cennych wskazówek dotyczących tworzenia profesjonalnego biogramu na potrzeby rynku pracy. Warto kierować się tymi zasadami również podczas przygotowywania biogramu akademickiego – zarówno w naukach przyrodniczych, jak i ścisłych:
- Pisz w trzeciej osobie: pierwsza osoba jest dopuszczalna, ale ogólnie materiały tego typu czyta się lepiej w trzeciej osobie.
- Sprawdź tekst z innymi odbiorcami: poproś zaufanych współpracowników o sprawdzenie przejrzystości, atrakcyjności treści oraz wychwycenie literówek lub błędów gramatycznych.
- Dodaj linki: do swoich ważnych prac, strony internetowej lub szerszych informacji o sobie.
- Pisz krótko: i na temat! Unikaj żargonu.
- Regularnie aktualizuj: zwłaszcza po zmianach, ważnych rocznicach lub znaczących osiągnięciach.[1]
5. Różnice między dyscyplinami: humanistyka a nauki ścisłe i przyrodnicze
Choć ogólna struktura i funkcje biogramu akademickiego są podobne w różnych dziedzinach nauki, istnieją istotne różnice w jego stylu, zawartości i punktach ciężkości – szczególnie między naukami humanistycznymi i społecznymi a naukami ścisłymi i przyrodniczymi.
Humanistyka i nauki społeczne
W biogramach przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych często akcentowane są:
- Obszary zainteresowań badawczych – np. okres historyczny, szkoła teoretyczna, podejście metodologiczne.
- Publikacje książkowe jako dominująca forma dorobku.
- Narracyjny ton – wprowadzający czytelnika w kontekst pracy autora.
- Dłuższe opisy ścieżki akademickiej, afiliacji zagranicznych, stypendiów i wyjazdów badawczych.
Tego typu biogramy mogą mieć charakter bardziej osobisty, ale nadal powinny być zwięzłe i konkretne, a także zachowywać profesjonalny ton. Na przykład:
Dr Julia Nowak is Associate Professor of Literary Theory at the University of X. Her research explores the intersections of narrative structure, memory studies, and postcolonial theory. She has authored two monographs and edited several volumes on contemporary literature in Central Europe. She held visiting fellowships at the University of Oxford and Freie Universität Berlin.
Nauki ścisłe i przyrodnicze
W biogramach naukowców reprezentujących nauki ścisłe (np. fizyka, chemia, matematyka) i przyrodnicze (np. biologia, geologia, inżynieria) dominują nieco inne elementy:
- Aktualna afiliacja instytucjonalna i stanowisko.
- Udział w projektach badawczych i zespołach naukowych.
- Dane o grantach, konsorcjach, współpracy międzynarodowej.
- Język techniczny i informacyjny, pozbawiony elementów narracyjnych.
- Mniejsze znaczenie dorobku książkowego – kluczowe są publikacje w renomowanych czasopismach indeksowanych.
Styl biogramów w tej grupie jest zazwyczaj bardziej rzeczowy i schematyczny. Na przykład:
Dr John Smith is a research scientist at the Leibniz Centre for Climate and Systems Modelling (Dresden, Germany). His work focuses on the application of machine learning in atmospheric modeling. He is a member of the EU-funded ClimaData Consortium and has co-authored over 60 peer-reviewed articles in journals such as Nature Climate Change and Atmospheric Chemistry and Physics. ORCID: 0000-0003-1234-567X.
W przypadku nauk ścisłych szczególne znaczenie ma także identyfikacja instytucji – prestiż afiliacji i zespołu badawczego często wpływa na ocenę kompetencji autora. Indywidualne publikacje są istotne, ale często prezentowane w kontekście działań zespołowych lub interdyscyplinarnych.
6. Biogram naukowy – kluczowy element komunikacji akademickiej
Biogram naukowy to nie tylko formalny dodatek do publikacji, ale strategiczne narzędzie wspierające widoczność i wiarygodność autora w środowisku akademickim. Odpowiednio przygotowana notka biograficzna pomaga osadzić badania w kontekście naukowym, buduje rozpoznawalność – zwłaszcza w międzynarodowych i interdyscyplinarnych środowiskach – oraz wspiera profesjonalny wizerunek badacza.
Skuteczny biogram naukowca powinien być zwięzły, rzeczowy i dostosowany do specyfiki publikacji oraz konwencji danej dyscypliny. W erze cyfrowej mobilności i globalnej obecności w sieci, kompetencja autoprezentacji w języku angielskim staje się równie istotna jak sama publikacja naukowa.
Biogram warto traktować jako narzędzie – świadomie konstruowane, regularnie aktualizowane i każdorazowo dopasowywane do odbiorców konkretnego tekstu czy projektu. To, jak o sobie piszemy, może zadecydować o tym, czy ktoś zechce przeczytać to, co mamy do powiedzenia.
Jan Burzyński
***
Aby dowiedzieć się, jak możemy wesprzeć Cię w Twojej pracy naukowej, zajrzyj tutaj.
[1] “Proffessional Biography Guide”, Harvard University T.H. Chan School of Public Health, Office for Alumni Affairs & Career Advancement: https://content.sph.harvard.edu/wwwhsph/sites/36/2019/04/Professional-Biography-Guide-Rev-APR-2019-Final.pdf.